"ΦΥΣΙΚΗ ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ - ΗΜΕΡΙΔΑ"... η συνέχεια.

Με την όλη συζήτηση που γίνεται στο προηγούμενο θέμα για την ημερίδα "Φυσικής Αναδάσωσης" που πραγματοποιήθηκε το σαββατοκύριακο που μας πέρασε, αποφάσισα να στείλω ένα e-mail στους βιολόγους που συμμετείχαν στην ημερίδα για την Πάρνηθα.
Ο Παύλος Α. λοιπόν, μου έστειλε το Δελτίο Τύπου (3 Οκτωβρίου 2007) της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας και της Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας.
Παραθέτω λοιπόν(*):

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Τα μέλη της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας και της Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας, δύο αδελφών επιστημονικών σωματείων με πολυετή ερευνητική και μελετητική δράση στην προστασία της βιοποικιλότητας και στην οικολογία της ελληνικής φύσης, επιθυμούμε να εκφράσουμε τη θλίψη μας για τις ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν και για όσους υπέστησαν κάθε είδους συνέπειες από τις πυρκαγιές του 2007.
Όσον αφορά το φυσικό περιβάλλον των περιοχών που επλήγησαν θα θέλαμε να ενημερώσουμε τους Έλληνες πολίτες για τα ακόλουθα:
 Κατά την διάρκεια της εικοσιπενταετίας 1980 – 2004, ο ετήσιος μέσος όρος καμένης γης στην Ελλάδα είναι περίπου 480.000 στρέμματα: η δυσμενέστερη χρονιά μέχρι και το έτος 2006 ήταν το 2000 με συνολική καμένη έκταση περίπου 1.400.000 στρέμματα. Η φετινή χρονιά αποδεικνύεται πολύ χειρότερη και από το 2000 εφόσον η συνολική καμένη δασική έκταση μέχρι στιγμής είναι της τάξεως των 2.280.000 στρεμμάτων μόνο στην Πελοπόννησο και στην Εύβοια. Η έκταση αυτή θα αυξηθεί σίγουρα με δεδομένο ότι δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα οι διαδικασίες απογραφής σε σημαντικές δασικές περιοχές της χώρας όπως ο Ταΰγετος, ο Γράμμος, ο Ελικώνας, ο Πάρνωνας και το κεντρικό Ζαγόρι.
 Δεν εμπλεκόμαστε στη συζήτηση των σεναρίων περί «πολιτικής αποσταθεροποίησης της χώρας», «οργανωμένων σχεδίων εμπρηστών» και «εγκληματικών συμφερόντων», καθώς, ασχέτως εάν είναι ρεαλιστικά ή όχι, δεν έχουν τεκμηριωθεί. Θεωρούμε όμως ότι αποκρύπτουν τη διαχρονική έλλειψη πρόνοιας για το περιβάλλον και την αποφυγή τέτοιων φαινομένων ή έστω τον περιορισμό των επιπτώσεών τους, και αποστρέφουν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης από πραγματικά συμβάντα που έχουν οδηγήσει σε τραγικές φωτιές (όπως φέτος στην Ζαχάρω, στα Καλύβια Αττικής, στην Εύβοια και αλλού). Στην πράξη, ο καθένας από εμάς (π.χ. καύση χόρτων, χρήση υπαίθριων φούρνων), αλλά και η τοπική αυτοδιοίκηση (π.χ. παράνομοι σκουπιδότοποι, παράνομοι αγροτικοί δρόμοι δήθεν για πυροπροστασία) και το ίδιο το Κράτος με το προκλητικά χαώδες και ουσιαστικά ανενεργό θεσμικό πλαίσιο ή τις ανεπαρκείς διαδικασίες πρόληψης σε υπηρεσίες όπως η ΔΕΗ, μπορεί να αποδειχθεί ένας δυνητικός «εμπρηστής».
 Οι στόχοι που μπορούμε να θέσουμε για την αντιπυρική προστασία είναι απαραίτητο να βασίζονται στην οικολογία των ελληνικών βιοτόπων, διαφορετικά δεν θα είναι ρεαλιστικοί. Με δεδομένα τα κλιματικά χαρακτηριστικά και τη βλάστηση της Μεσογείου, οι φωτιές είναι ένα φαινόμενο που δεν μπορεί να εξαλειφθεί από μεγάλο τμήμα της χώρας μας καθώς είναι ενσωματωμένο στη λειτουργία αρκετών ειδών και οικοσυστημάτων. Στόχος επομένως δεν μπορεί να είναι η εξαφάνιση του φαινομένου των πυρκαγιών αλλά η προστασία της ανθρώπινης ζωής και περιουσίας, η μείωση της συχνότητας εμφάνισής τους, ο περιορισμός τους από οικοσυστήματα που δεν διαθέτουν μηχανισμούς απόκρισης στην φωτιά (π.χ. τα ορεινά δάση έλατου, ή ώριμα φυλλοβόλα δάση). Η διαχείριση και όχι η εξάλειψη των πυρκαγιών αποτελεί ήδη εφαρμοσμένη πρακτική και δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό.

Οι προτάσεις των δύο Εταιρειών όσον αφορά στην μεταπυρική διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος των πληγεισών περιοχών είναι οι ακόλουθες:

1. Άμεση σύσταση ή/και λειτουργία Φορέων Διαχείρισης (ΦΔ) στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου NATURA 2000 με προτεραιότητα στις περιοχές που κάηκαν. Ασφαλώς με τη «σύσταση και λειτουργία» εννοούμε την πλήρη εφαρμογή του νόμου ο οποίος προβλέπει την εκχώρηση συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων από Υπηρεσίες, Τοπική Αυτοδιοίκηση και Κεντρική Διοίκηση. Από τις πάνω από 260 περιοχές του δικτύου μόλις σε 25 έχει οριστεί ΦΔ (γεγονός για το οποίο ήδη εγκαλούμαστε από την ΕΕ) και η χρηματοδότησή τους είναι μηδαμινή.
2. Άμεση εφαρμογή των διαδικασιών που προβλέπει το Συνταγματικό άρθρο 24 και ακολούθως επαρκής τήρηση του καθεστώτος της «αναδασωτέας έκτασης», εφόσον είναι γνωστό ότι και μόνο η τήρηση της Συνταγματικής διαδικασίας χωρίς περαιτέρω παρεμβάσεις ή/και τεχνητή αναδάσωση συμβάλλει στην επιτυχημένη αναγέννηση ενός μεγάλου τμήματος των πευκοδασών και της μακίας βλάστησης που κάηκε.
3. Διαχείριση και παρακολούθηση των καμένων δασικών οικοσυστημάτων με επιστημονικά κριτήρια. Καταρχάς, θα πρέπει να αξιοποιηθεί η εμπειρία και η γνώση της ελληνικής και διεθνούς επιστημονικής κοινότητας (δασολόγων και οικολόγων) σε θέματα διαχείρισης δασικών οικοσυστημάτων, και παράλληλα να ξεκινήσουν προγράμματα παρακολούθησης σε σημαντικά δασικά οικοσυστήματα της ορο-Μεσογειακής ζώνης και των παραποτάμιων περιοχών. Θα πρέπει να αναβληθεί η έναρξη εργασιών τεχνητής παρέμβασης/αναδάσωσης για τα επόμενα δύο χρόνια (μέχρι την έκδοση των πρώτων επιστημονικών πορισμάτων των προγραμμάτων παρακολούθησης). Αναλυτικά, τα ελατοδάση (Πάρνηθα, Πάρνωνας, Ελικώνας και αλλού), τα κεδροδάση και τα μαυρόπευκα καθώς και οι παραποτάμιες συστάδες είναι πιθανόν να μην ανακάμψουν εύκολα μετά την πυρκαγιά ή και να εξαφανιστούν σε τοπικό επίπεδο, παρά την τήρηση των διαδικασιών του Συνταγματικού άρθρου 24. Για το σύνολο των περιπτώσεων αυτών επείγει να διαπιστωθεί εάν η εναπομείνασα βλάστηση μπορεί να υποστηρίξει έστω και μερική φυσική αναγέννηση. Με το πέρας κατ’ ελάχιστο δύο ετών επιστημονικής παρακολούθησης και με βάση τα δεδομένα πεδίου θα πρέπει να επαναξιολογηθεί το ζήτημα της τεχνητής παρέμβασης, εφόσον κριθεί απαραίτητο.
4. Εκτιμήσεις των επιπτώσεων των πυρκαγιών στη βιοποικιλότητα και ιδιαίτερα στα ενδημικά είδη. Οι εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις των πυρκαγιών στην ζωική ποικιλότητα παραμένουν αυτή την στιγμή στο επίπεδο της εικασίας, καθώς δυστυχώς δεν είμαστε σε θέση να έχουμε ακόμη μια ακριβή εικόνα. Τεκμηριωμένη απάντηση στο ερώτημα αυτό μπορεί να δοθεί μόνο με οργανωμένα επιστημονικά προγράμματα στο πεδίο τα οποία θα πρέπει να ξεκινήσουν από φέτος. Ήδη η Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, με τα πενιχρά μέσα που διαθέτει και με πολυετείς προσπάθειες, έχει δημιουργήσει ένα εκτεταμένο αρχείο της ελληνικής πανίδας που μπορεί να φανεί εξαιρετικά χρήσιμο στην σύγκριση της ζωικής ποικιλότητας πριν και μετά τις πυρκαγιές.
5. Επανέλεγχος των επιστημονικών αρχών του επιχειρησιακού σχεδίου πρόγνωσης και αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών με την συνέργεια επιστημόνων από διάφορα πεδία και με βάση την διεθνή εμπειρία.
6. Αναίρεση, από την σημερινή κυβέρνηση, της προτεινόμενης τροπολογίας επί του άρθρου 24 του Συντάγματος το οποίο έχει αποτελέσει σημαντική ασπίδα προστασίας για το δασικό περιβάλλον της χώρας κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, παρά την ευθύνη όλων των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων στην καθυστέρηση της ολοκλήρωσης του κτηματολογίου και της διατήρησης της χαώδους νομοθεσίας. Η προτεινόμενη τροπολογία εισάγει την άρση αυτής της νομικής «ασπίδας» και απαιτείται να αποσυρθεί άμεσα ενώ ταυτόχρονα πρέπει να προχωρήσουν και να ολοκληρωθούν με τους ταχύτερους δυνατούς ρυθμούς οι διαδικασίες του κτηματολογίου και του δασολόγου, καθώς και ο εξορθολογισμός και η εφαρμογή του νομικού πλαισίου που αφορά στο περιβάλλον.
7. Εναλλακτική θεώρηση της έννοιας της «ανάπτυξης» στις πληγείσες περιοχές. Οι τραγικές καταστροφές που συνέβησαν φέτος στην νότια Ελλάδα θα πρέπει να θεωρηθούν από όλους μας ως έναυσμα για να δούμε την αναπτυξιακή διαδικασία με άλλα μάτια. Ας αποτελέσουν οι περιοχές αυτές σημείο – παράδειγμα όπου το προβάδισμα στην διαχείριση θα έχουν το περιβάλλον και η κοινωνία και όχι τα (ενίοτε απατηλά και εφήμερα) οικονομικά μεγέθη και δείκτες.

Η Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία και η Ελληνική Οικολογική Εταιρεία είναι πρόθυμες να συνδράμουν την πολιτεία, την τοπική αυτοδιοίκηση και τους ενδιαφερόμενους φορείς σε κάθε συγκροτημένη προσπάθεια μελέτης, παρακολούθησης, προστασίας και ανάκαμψης των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας στη χώρα μας, και ιδιαίτερα στις περιοχές που υπέστησαν τις μεγαλύτερες συνέπειες. Ωστόσο, πρέπει για πρώτη, επιτέλους, φορά αυτό να γίνει μεθοδικά και συγκροτημένα έχοντας όλοι στο μυαλό μας πως γνώση, πρόληψη και προστασία είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για ένα καλύτερο αύριο όλων μας.
------------------------------------------------------
Η Ελληνική Ζωολογική Εταιρία (ΕΖΕ) ιδρύθηκε το 1981 και περιλαμβάνει στους κόλπους της 200 Έλληνες και ξένους επιστήμονες που ασχολούνται σε ερευνητικό και μελετητικό επίπεδο με θέματα οικολογίας και ζωολογίας της Ελλάδας, της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. Στο σύνολό τους τα μέλη της ΕΖΕ έχουν δημοσιεύσει εκατοντάδες επιστημονικές εργασίες για την ελληνική πανίδα έχοντας διαχειριστεί ή συνδιαχειριστεί σημαντικά εθνικά περιβαλλοντικά ζητήματα όπως το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (σε επικαιροποίηση τώρα), η βάση δεδομένων για τις προστατευόμενες περιοχές NATURA 2000, η σειρά FAUNA GRAECIAE και άλλα. Για περισσότερες πληροφορίες: Σίνος Γκιώκας (Πανεπιστήμιο Πάτρας, Τμήμα Βιολογίας, τηλ/fax 2610–969218, e-mail: sinosg(AT)upatras.gr) – Αναστάσιος Λεγάκις (Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Βιολογίας, τηλ. 210–7274372, e-mail: alegakis(AT)biol.uoa.gr) – Πέτρος Λυμπεράκης (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Κρήτης, Ηράκλειο τηλ. 2810-393266, e-mail: lyberis(AT)nhmc.uoc.gr) – Κέλλη Παπαπαύλου (Αθήνα, τηλ 210–2832248, email: kpapapavlou(AT)ath.forthnet.gr)

Η Ελληνική Οικολογική Εταιρεία ιδρύθηκε το 1978 και περιλαμβάνει επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων που άπτονται της οικολογίας (βιολόγοι, δασολόγοι, γεωπόνοι, περιβαλλοντολόγοι κ.λ.π.). Τα μέλη της είναι στην πλειονότητά τους ενεργοί επαγγελματίες στο μελετητικό χώρο καθώς και σε ερευνητικό επίπεδο με εκατοντάδες επιστημονικές εργασίες και διοργανώσεις επιστημονικών συναντήσεων για ζητήματα που άπτονται της οικολογίας του Ελλαδικού χώρου και της Μεσογείου γενικότερα. Για περισσότερες πληροφορίες: καθ. Γιώργος Στάμου – Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Βιολογίας, τηλ. 2310–998354, e-mail: gpstamou(AT)bio.auth.gr

Οφείλω να σχολιάσω ότι παρόμοιες βλακείες τύπου Λιακόπουλου ("το σύστημα πρόκλησης σεισμών και τσουναμιών στην Αλάσκα"(*)) είχα δει να αναφέρονται και την περίοδο των πυρκαγιών στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα το σύστημα των Αμερικανών στην Αλάσκα (όλα στην Αλάσκα τα βάζουνε;) που βάζει φωτιές στα δάση με τη βοήθεια δορυφόρων (το οποίο ως βιτρίνα λένε ότι μελετά με ραδιοκύματα την ιονόσφαιρα, αλλά ποιος τους πιστεύει αυτούς τους τρισκατάρατους). Πράγματα αστεία δηλαδή που ακόμα και ένας μαθητής της Γ λυκείου μπορεί να καταλάβει ότι δεν έχουν καμία φυσική βάση.

-----------------------------------------
(*)Τροποποιήθηκε 10/10/07