Κοίλη Γη ή Δημοσιογραφία του Κώλου

Η μόνη εφημερίδα που δεν είδα την Κυριακή ήταν Το ΒΗΜΑ.

Το Βλήμα λοιπόν στο ένθετο Βλήμα Science είχε ένα άρθρο "Γεωλογίας" με τίτλο, Το μυστήριο του Κέντρου της Γης.

Πραγματικά, αυτή τη σειρά των πόστς την βλέπω να γίνεται επική...

Το άρθρο λοιπόν του Βλήματος μας εισαγάγει από τις πρώτες γραμμές στο θέμα του

Εχουν περάσει 148 χρόνια αφότου πρωτοτυπώθηκε το «Ταξίδι στο κέντρο της Γης» του Ιουλίου Βερν και οι αναγνώστες του δεν παύουν να ονειρεύονται ότι θα επαληθευτεί κι αυτό, όπως τόσα άλλα μυθιστορήματά του. Απόδειξη; Δεν έχετε παρά να δείτε τις πωλήσεις βιβλίων που μιλούν για μια «Κοίλη Γη», τον «Μαύρο Ηλιο» στο εσωτερικό της και τις στρατιές των «Βριλ» οι οποίοι υποτίθεται ότι κατοικούν στα έγκατά της, σαν τους Καλικατζάρους της λαογραφίας μας...

Μάλιστα... μάλλον όλοι καταλαβαίνουν που πάει το πράγμα...

Αφού λοιπόν συνεχίζει το άρθρο και παρουσιάζει την "σχολική εκδοχή" για την δομή της γης (που είναι σαν αυγό κλπ...) μπαίνει στο ζουμί του πράγματος όπου μας πληροφορεί ότι η επιστήμη βασίζεται σε "χειροπιαστά στοιχεία" και ότι αφού κανείς δεν έχει πάει ακόμα στον πυρήνα της Γης, δεν μπορούν να είναι σίγουροι οι επιστήμονες για το τι συμβαίνει εκεί. Άσε που όλοι αυτοί συνέχεια τσακώνονται και δεν συμφωνούν ποτέ.
Έτσι και για την δομή της Γης υπάρχει τεράστια διαφωνία. Φυσικά η διαφωνία αυτή ξεκινάει από παλιά. Παλιά λοιπόν λέγανε ότι η Γη είναι επίπεδη (κάποιοι ακόμα το λένε). Μετά βγήκαν κάποιοι άλλοι και είπαν ότι η Γη είναι σφαιρική. Επειδή όμως οι άνθρωποι φοβόντουσαν ότι θα πέσουν από την άκρη της σφαιρικής Γης είπανε να κάψουν μερικούς που υποστήριζαν αυτή τη θεωρία. Και μετά οι άνθρωποι έκαναν τον γύρω της Γης και κατάλαβαν ότι τελικά δεν είναι επίπεδη.
Εντάξει, δεν τα λέει αυτά το άρθρο και άλλωστε δεν έγιναν και έτσι τα πράγματα, αλλά και αυτά που περιγράφει το άρθρο αντιστοίχως ακριβή είναι.

Το άρθρο λοιπόν σε μία παράγραφο υπό τον τίτλο "Οι πυλώνες του κόσμου μας", αφού μας ενημερώνει για όλες τις έριδες και τις διαφορετικές θεωρίες των επιστημόνων, μας πληροφορεί ότι

Τα τελευταία πέντε χρόνια είχαμε πλήθος νέων ανακαλύψεων από αυτή την παρατήρηση των σεισμικών κυμάτων οι οποίες μιλούσαν για διόλου ξεκάθαρο διαχωρισμό του «ασπραδιού» από τον «κρόκο»... Αυτόν τον Μάιο, όμως, δύο επιστήμονες κατόρθωσαν να βρουν τον κοινό τόπο όλων των μετρήσεων και να μας δώσουν ένα συνολικά αποδεκτό «υπερηχογράφημα» του εσωτερικού της Γης. Ηταν οι Αμερικανοί καθηγητές της Σεισμολογίας Εντ Γκαρνέρο (Ed Garnero) και της Γεωδυναμικής Αλεν Μακ Ναμάρα (Allen McNamara). Στις 2 Μαΐου 2008 δημοσίευσαν στο περιοδικό «Science» ένα μοντέλο το οποίο φέρνει τον μανδύα να έχει πολλές ανωμαλίες, άρα και σύσταση διόλου ομογενή

και το άρθρο συνεχίζει λέγοντας

Η πηγή αυτής της ανωμαλίας, όπως πιστεύουν οι δύο ερευνητές, εντοπίζεται στην ύπαρξη θερμοχημικών «στηλών μπαταρίας», εκ των οποίων μία βρίσκεται κάτω από τον πυθμένα του Ατλαντικού Ωκεανού και μία άλλη κάτω από εκείνον του Ειρηνικού. Οι στήλες αυτές συνδέουν το υπόβαθρο του γήινου φλοιού με τον εσωτερικό (στερεό) μανδύα και απαρτίζονται από «μεταλλαγμένο περοβσκίτη» (post-perovskite).

Ακόμα πληροφορούμαστε ότι, "Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι υπό συνθήκες πολύ υψηλής πίεσης τα άτομα του περοβσκίτη αλλάζουν φάση, αποκτώντας πολύ σφιχτότερη δομή και υπεραγώγιμες ιδιότητες", ενώ τελικά μαθαίνουμε και ότι

Οι δύο πυλώνες-μπαταρίες που «υποβαστάζουν» τους δύο μεγάλους ωκεανούς του πλανήτη παίζουν κύριο ρόλο στα υπόγεια ρεύματα τα οποία τον διατρέχουν.

Μετά από όλα αυτά, το άρθρο συνεχίζει αναφέροντας ότι θα ξεκινήσουν αποστολές που θα πάνε να ψάξουν την τρύπα που οδηγεί στο εσωτερικό της Κοίλης Γης, ενώ κάνει αναφορά και στη θεωρία του Marvin Herndon για το Georeactor την οποία και συσχετίζει με την θεωρία του «εσωτερικού Ηλιου», ενώ αναφέρεται και στην Kola Superdeep Borehole, το πιο βαθύ πηγάδι που έχει ανοιχτεί στη Γη.

Το άρθρο κλείνει με την παράγραφο

Οσο κι αν ακούγεται απίστευτο, τα επιχειρήματα των «ορθόδοξων» φυσικών κατά της δυνατότητας ύπαρξης Κοίλης Γης και ζωής σε αυτήν τώρα στρέφονται εναντίον τους. Ελεγαν με χλεύη ότι τέτοιες συνθήκες θα ήταν δυνατές μόνο με αλχημεία. Αλλά, τα τελευταία ευρήματα μάς μιλούν όντως για μια αλχημεία η οποία συμβαίνει στο εσωτερικό του πλανήτη, με δομές πετρωμάτων που μεταλλάσσονται και αποκτούν ελαστικές και υπεραγώγιμες ιδιότητες. Η ύπαρξη «εσωτερικού Ηλιου» τώρα πια δεν θεωρείται απίθανη και - αν αποδειχτεί η δυνατότητα ψυχρής σύντηξης - θα μπορούσε να γίνει και σίγουρο στοίχημα. Επίσης, η δυνατότητα ύπαρξης «ζωής στα Τάρταρα» δεν αποκλείεται πλέον, όπως και το ότι... «τα διαμάντια είναι ο καλύτερός μας φίλος».

Μάλιστα... καλώς τα παιδιά... 3-0 που λέει και ο Αλέφαντος, μόνο που η συνέχεια είναι γνωστή.

Στον "πυρήνα" του όλου άρθρου, θα έλεγα ότι βρίσκεται η εργασία στο SCIENCE των Garnero και McNamara. Η αναφορά είναι συγκεκριμένα το άρθρο, Garnero, E.J., and A.K. McNamara, Structure and Dynamics of Earth's Lower Mantle, Science, 320, 626-628, 2008. Θα έλεγα ότι είναι ενδιαφέρουσα δουλεία. Είναι άλλωστε πολύ όμορφος ο τρόπος με τον οποίο μελετάνε οι Γεωλόγοι την δομή του εσωτερικού της Γης με την βοήθεια της ταχύτητας διάδοσης των διαφόρων κυμάτων. Μάλιστα στις σελίδες των McNamara και Garnero έχει μερικά πολύ όμορφα πραγματάκια (εικόνες και video) όπως αυτό,

In some locations on the Core-Mantle Boundary (CMB), ultra-low velocity wave speeds have been detected. Here, SPdKS is shown as delayed (red line) relative to predictions (blue line). The low velocities may be due to partially molted mantle.

το οποίο είναι μια σχηματική αναπαράσταση του πως από την διαφορά στην παρατηρούμενη ταχύτητα με την αναμενόμενη ταχύτητα διάδοσης των κυμάτων, μπορεί να βγει συμπέρασμα για την δομή της περιοχής στο σύνορο του μανδύα με τον πυρήνα ή αυτό,

In this image, we exploit the possibility that plumes originating in the deep mantle may originate near the edges of the low velocity structures (red). Thorne et al [2004] shows this is at least statistically true for the Earth.

και αυτό

Thermochemical piles predicted for a 255 km intrinsically more-dense layer after the past 120 million years of plate motions have been employed. Dense material is shown as transparent while. Taken from McNamara and Zhong (2005).

που έχουν σχέση με το συγκεκριμένο άρθρο.

Το άρθρο λοιπόν μας λέει στο abstract

Processes within the lowest several hundred kilometers of Earth’s rocky mantle play a critical role in the evolution of the planet. Understanding Earth’s lower mantle requires putting recent seismic and mineral physics discoveries into a self-consistent, geodynamically feasible context. Two nearly antipodal large low-shear-velocity provinces in the deep mantle likely represent chemically distinct and denser material. High-resolution seismological studies have revealed laterally varying seismic velocity discontinuities in the deepest few hundred kilometers, consistent with a phase transition from perovskite to post-perovskite. In the deepest tens of kilometers of the mantle, isolated pockets of ultralow seismic velocities may denote Earth’s deepest magma chamber.

που σημαίνει με λίγα λόγια ότι πράγματι η μελέτη των σεισμικών κυμάτων υποδεικνύει την ύπαρξη διαφοροποιήσεων στην πυκνότητα και την σύνθεση του υλικού σε κάποιες περιοχές στον μανδύα συμβατές με αλλαγή φάσης του perovskite σε post-perovskite. Συγκεκριμένα λοιπόν το άρθρο λέει για αυτές τις διαφοροποιήσεις στην πυκνότητα του υλικού και τις δομές που δημιουργούν:

Seismic data suggest that two broad regions with lowered shear-wave speeds and higher than average density lie beneath the Pacific and Africa. The African anomaly appears to extend upward from the Core-Mantle Boundary (CMB) about 1000 km... The boundaries between these large low-shear-velocity provinces (LLSVPs) and normalmantle are sharp, as implied by seismic waves that graze LLSVP edges. Geodynamic calculations show that chemically distinct deep-mantle regions can be formed and maintained, whereby mantle convection sweeps intrinsically denser material toward upwelling regions resembling LLSVP geometry. This material must have intrinsic density elevated by a few percent relative to the surrounding mantle; if higher, structures would flatten out along the CMB, and if lower, they would be easily entrained in upwellings. If the resultant density is less than that of the surrounding mantle, the material is buoyant and forms large, doming structures that actively rise through the mantle. Alternatively, these thermochemical superplumes may heat up and rise because of excess thermal buoyancy, then cool and sink because of decreased thermal buoyancy... If LLSVP thermal and compositional buoyancy are roughly balanced, then near-neutral or negative buoyancy can yield long-lived stable structures. Piles are passively swept and shaped by mantle convection, preferentially accumulating into ridge-like structures beneath dominant upwelling centers (the Pacific and Africa)... Geodynamicmodels predict that superplumes have doming, concave-downward tops; piles, on the other hand, have concave-upward tops surrounded by ridges. A velocity reduction some 300 to 400 km above the CMB is imaged in the central Pacific (17) and may represent the top of the Pacific pile...

Χονδρικά, σύμφωνα με τα παραπάνω, στον ρευστό μανδύα μπορούν να δημιουργηθούν δομές εξαιτίας της ανόδου ή της καθόδου υλικού που έχει διαφορετική πυκνότητα ή θερμοκρασία από το υπόλοιπο υλικό που το περιβάλει, που οφείλεται στην άνωση που θα αισθάνεται αυτό το υλικό. Σε κάποιες ειδικές περιπτώσεις μάλιστα, όπου η άνωση από την θερμοκρασιακή διαφορά αντισταθμίζει περίπου την άνωση από τη διαφορά στη σύσταση, μπορεί να δημιουργούνται και σταθερές δομές. Αυτές οι δομές ονομάζονται στο άρθρο «Piles» και αποτελούν έναν τύπο των mantle plums.

Φυσικά το άρθρο ούτε καταργεί την καθιερωμένη αντίληψη για την δομή του εσωτερικού της Γης, ούτε μιλάει για κουφάλες μέσα στον μανδύα και φυσικά ούτε αλλάζει το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων (αμάν με τα σχολικά βιβλία, όλοι βαλθήκανε να τα αλλάξουνε).

Αντιθέτως, νομίζω ότι είναι προφανές τι συνέβη. Ο αρθογράφος, την φράση «thermochemical plumes» την μεταφράζει ως θερμοχημικές «στήλες μπαταρίας» και την λέξη «Piles» την μεταφράζει ως «πυλώνες-μπαταρίες που υποβαστάζουν». LOL

Άλλο που δεν ήθελε για να αρχίσει το ψευδοεπιστημονικό παραλήρημα για την Κοίλη Γη, αφού οι επιστήμονες βρήκαν κιόλας τους «πυλώνες που υποβαστάζουν τους δύο μεγάλους ωκεανούς του πλανήτη».

Αποκορύφωμα της άγνοιας του δημοσιογράφου, εκτός από το ότι δεν κατάλαβε να μεταφράσει σωστά τους όρους, είναι και το γεγονός ότι ισχυρίζεται ότι οι επιστήμονες βρήκαν επιτέλους, μετά από τόσα χρόνια και τόσες αντιπαραθέσεις, ότι η Γη είναι κούφια με την βοήθεια της διάδοσης των σεισμικών κυμάτων στη λογική του υπερηχογραφήματος. Η λογική με την οποία δουλεύει αυτό το πράγμα (όπως και στο υπερηχογράφημα) είναι ότι καθώς το κύμα περνά από περιοχές με διαφοροποιήσεις στην πυκνότητα, αλλάζει η ταχύτητα και η διεύθυνση διάδοσης του κύματος, έτσι ώστε από το κύμα που θα πάρει κάποιος πίσω θα μπορέσει να καταλάβει λίγο-πολύ την δομή και την μορφολογία του υλικού από το οποίο πέρασε. Αν όμως αντί για μικρές διαφοροποιήσεις, υπάρχει κάποια δραματική αλλαγή στην πυκνότητα του υλικού, όπως για παράδειγμα μία τρύπα, τότε στο σύνορο της τρύπας το κύμα θα ανακλαστεί τελείως, πράγμα που θα δώσει μία πολύ χαρακτηριστική εικόνα. Αυτός είναι και ο λόγος που όταν κάποιος πάει να κάνει υπέρηχο στην ουροδόχο κύστη, πρέπει να έχει σκάσει πρώτα στο νερό ώστε να μην υπάρχουν κενοί χώροι που θα χαλάνε την εικόνα στον υπέρηχο. Άρα αν η Γη ήταν κούφια, αυτό θα είχε φανεί από την πρώτη στιγμή που αρχίσαμε να μελετάμε τέτοια σεισμολογικά δεδομένα και δεν θα ήταν πεδίο αντιπαράθεσης και διαφωνίας.

Χαρακτηριστική είναι και η αναφορά στις «υπεραγώγιμες» ιδιότητες του post-perovskite. Από πού προκύπτει όμως αυτό; Το άρθρο του K. Hirose στο οποίο γίνεται η αναφορά στις ιδιότητες αγωγιμότητας του post-perovskite έχει δημοσιευτεί και αυτό στο SCIENCE, όπου διαβάζουμε στο abstract ότι η αγωγιμότητα του υλικού ξεπερνάει τα 100 Siemens (την μονάδα μέτρησης, όχι την εταιρία) ανά μέτρο. Το ένα Siemens είναι 1/Ohm, άρα τα 100 Siemens ανά μέτρο είναι 0.01 Ohm επί μέτρο. Απλά αρκεί να αναφέρω ότι ο χαλκός που είναι ένας τυπικός καλός αγωγός, έχει αγωγιμότητα της τάξης του 10^9 Siemens ανά μέτρο. Ότι να ναι...

Μιλάμε για καμία σοβαρότητα. Απλά συρραφή πληροφοριών από δεξιά και αριστερά με τελείως άρπα κόλλα τρόπο χωρίς να καταλαβαίνει ο γράφων τι λέει, προκειμένου να βγει ένα φαντασμαγορικό αποτέλεσμα. Το αποκορύφωμα είναι φυσικά η τελευταία παράγραφος, όπου ο δημοσιογράφος βγάζει το απόσταγμα της άγνοιας και της παρανόησης που παρουσίασε σε όλο το άρθρο. Το συμπέρασμα φυσικά είναι ένα και βέβαιο,

"Τελικά... ποτέ μη λες ποτέ".

Βοήθειά μας με αυτά που διαβάζουμε.