Πέμπτη 2 Αυγούστου 2007

Re: Οι φωτιές στα δάση είναι φυσιολογικά φαινόμενα (Νίκος Μάργαρης, ΤΑ ΝΕΑ)

Στο buzz επανεμφανίστηκε το άρθρο του κ. Μάργαρη «Μύθοι και αλήθειες για τη φωτιά στην Πάρνηθα». Ήταν κάτι που ήθελα να σχολιάσω, αλλά με το τρέξιμο για την ημερίδα δεν πρόλαβα. Οπότε αυτή είναι μία τελευταία ευκαιρία. Θα σχολιάσω λοιπόν το άρθρο σημείο προς σημείο και όχι γενικά, αφού τα διάφορα σημεία έχουν διαφορετική βαρύτητα.

1.Οι φωτιές στα δάση είναι φυσιολογικά φαινόμενα. Η φωτιά είναι ομαλά ενταγμένη στα μεσογειακού τύπου οικοσυστήματα. Σε όλες τις χώρες γύρω από τη Μεσόγειο, στην Καλιφόρνια, στο Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας, στη Νότια Αφρική, στην Αυστραλία, στη Χιλή είναι σύνηθες φαινόμενο. Την προηγούμενη μόλις εβδομάδα φωτιά στην Καλιφόρνια έκανε στάχτη 2.000 σπίτια. Η Ελλάδα δεν είναι ειδική περίπτωση. Ακόμα και τα ζώα της χώρας μας είναι προσαρμοσμένα σε αυτήν. Υπάρχουν πουλιά που πάνε μόνο στις καμένες εκτάσεις γιατί εκεί βρίσκουν πολλά έντομα. Και τα έντομα είναι πολλά, γιατί τα φυτά που βγαίνουν στις καμένες περιοχές ανθίζουν γρηγορότερα. Είναι, όσο και αν δεν το πιστεύουμε, αυτός ο κύκλος της ζωής των μεσογειακών οικοσυστημάτων. Μια καμένη περιοχή, την πρώτη χρονιά μετά τη φωτιά είναι κήπος.


Εδώ ενδεχομένως να είχε δίκαιο ο κ. Μάργαρης, αν αναφερόταν σε πευκοδάσος. Δυστυχώς αναφέρετε σε ελατοδάσος. Είναι η γνωστή τακτική του στρίβειν δια του αρραβώνος.

2. Δεν αντιμετωπίζονται σωστά οι πυρκαγιές Η πυρκαγιά των δασών θέλει ειδική αντιμετώπιση. Στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ έχουν καταγράψει όλες τις προηγούμενες φωτιές, από το 1985 έως σήμερα. Υπάρχουν σε εξειδικευμένα προγράμματα ανά πάσα στιγμή δεδομένα, όπως οι άνεμοι που φυσούν, μετεωρολογικά και κλιματικά στοιχεία, τα είδη των φυτών που έχουν φυτρώσει, η ηλικία τους, οι εκτάσεις που έχουν ξανακαεί, και ο χρόνος που συνέβη αυτό. Έχοντας διαθέσιμα όλα τα στοιχεία μπορούν να αντιμετωπίσουν τις φλόγες κάθε φορά με τον τρόπο που χρειάζεται. Η σύγκριση με την με την Ελλάδα είναι καταλυτική. Εδώ ο καθένας λειτουργεί περίπου ως μαθητευόμενος μάγος.

Εδώ έχει απόλυτο δίκαιο και αυτά τα πράγματα αναφέρονται και στο wildland fire modelling.

3. Ποιοι είναι οι εμπρηστές Εμπρηστές στην Ελλάδα είναι η ΔΕΗ, οι ανεξέλεγκτες χωματερές και όσοι έχουν κοπάδια. Δεν υπάρχουν σατανικοί εμπρηστές με κουκούλες και μηχανές που καίνε τα δάση. Υπάρχει και ένα μεγάλο ποσοστό πυρκαγιών που προκαλούνται από άλλες αιτίες. Στη Χαλκιδική η φωτιά ξεκίνησε πέρσι από κεραυνό. Τώρα έλεγε κάποιος ραδιοφωνικός σταθμός ότι υπήρχε εμπρηστικός μηχανισμός στην Πάρνηθα. Είναι λάθος. Βρίσκουν μια παλιά οβίδα και λένε μετά ότι πρόκειται για εμπρηστικό μηχανισμό.

Προφανώς εδώ ο κ. Μάργαρης μας λέει ότι έκανε αυτοψία στην περιοχή της Πάρνηθας και στα Δερβενοχώρια και ανακάλυψε πως δεν υπήρχε κανένας εμπρηστικός μηχανισμός. Φυσικά η ιστορία τον διέψευσε και όχι μόνο για την περίπτωση της Πάρνηθας. Αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω είναι γιατί κάποιος να σπεύδει να προκαταλάβει το αν υπήρχε ή όχι εμπρησμός στην Πάρνηθα. Τι κίνητρο μπορεί να έχει;

4. Τα πεύκα είναι οι μεγάλοι ένοχοι Έχουμε μια μανία με τα πεύκα. Τα φυτεύουμε παντού. Στα στρατόπεδα τα βάζουν δίπλα στις πυριτιδαποθήκες. Τα πεύκα όμως έχουν ένα... μειονέκτημα. Χρειάζονται, προκαλούν, τη φωτιά. Ανήκει στο DΝΑ τους. Στο Πήλιο που δεν έχει πεύκα, πήγαν οι δασολόγοι και φύτεψαν. Τα πεύκα αυτά έχουν καεί έως τώρα τρεις φορές. Στην Πάρνηθα τα πεύκα έκαψαν τα έλατα. Από τη ρητίνη βγαίνει το εύφλεκτο νέφτι.

Αυτό είναι. Βρήκαμε τον ένοχο. Να συλλάβουμε λοιπόν τα πεύκα. Κοιμηθείτε ήσυχος κ. Μάργαρη. Στο Πήλιο τα 50,000 στρέμματα ήταν πεύκα ε; Φυσικά εδώ τα περί μεσογειακού οικοσυστήματος πάνε περίπατο.

5. Ο Εθνικός Δρυμός της Πάρνηθας Υποτίθεται ότι είχαν κάνει Εθνικό Δρυμό και μιλούσαν για τα κρι- κρι που τα έφεραν από την Κρήτη. Είχαν μαντρώσει μια περιοχή και είχαν βάλει μέσα ελάφια. Για να δουλέψει πραγματικά ένα οικοσύστημα με ζαρκάδια και ελάφια έπρεπε να υπήρχαν και λύκοι. Τα ελάφια είχαν γίνει τόσο πολλά που τρώγανε συνεχώς τους φλοιούς των ελάτων.

Εδώ θέτει ο κ. Μάργαρης ένα πολύ σοβαρό θέμα, αλλά πραγματικά το απαξιώνει με τον τρόπο που επιχειρηματολογεί. Τα ελάφια στην Πάρνηθα είναι πραγματικά εκτός οικοσυστήματος, αλλά αυτά τα γραφικά περί κρι-κρι και δήθεν Δρυμού δεν καταλαβαίνω που οδηγούν. Το οικοσύστημα της Πάρνηθας είναι(ήταν;) πλουσιότατο και μοναδικό. Δεν είναι ούτε τα έλατα ούτε τα ελάφια από μόνα τους.
Δεν μπορώ να πάρω στα σοβαρά κάποιον που επιχειρηματολογεί έτσι.

6. Δεν θα λιγοστέψει το οξυγόνο των Αθηναίων.
Άκουσα ότι θα λιγοστέψει το οξυγόνο στην Αθήνα. Το οξυγόνο, τα τελευταία εκατομμύρια χρόνια, δεν έχει ελαττωθεί. Το οξυγόνο παράγεται κατά ενενήντα τοις εκατό από τους ωκεανούς. Πιστεύει κανείς ότι στη Σαχάρα δεν έχουν οξυγόνο; Στους πόλους που δεν έχουν δέντρα δεν έχουν οξυγόνο άραγε;

Ο κ. Μάργαρης εδώ επιχειρηματολογεί το αυτονόητο, ότι δηλαδή δεν θα αλλάξει η περιεκτικότητα του 21% σε οξυγόνο του ατμοσφαιρικού αέρα, επειδή κάηκε η Πάρνηθα. Μπορώ να φανταστώ δύο λόγους για να κάνει κάποιος κάτι τέτοιο. Ο πρώτος είναι ότι φυσικά μας εμπαίζει ο άνθρωπος, προσπαθώντας να γελοιοποιήσει τη συζήτηση και το πρόβλημα, αφού είναι θα έλεγα απόλυτα προφανές πως με την φράση «θα λιγοστέψει το οξυγόνο» όλος ο κόσμος (ανάμεσά τους και οι ειδικοί που την χρησιμοποιούν) εννοούν ότι θα χειροτερέψει η ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε (πράγμα το οποίο είναι ανοιχτό θέμα προς συζήτηση, δηλαδή είναι προς συζήτηση το κατά πόσο επηρεάζει η βόρεια πλευρά της Πάρνηθας την ποιότητα του αέρα της Αθήνας, μία συζήτηση που δεν κάνει ο κ. Μάργαρης) και όχι ότι θα αλλάξει η σύσταση της ατμόσφαιρας. Ο δεύτερος είναι ότι πραγματικά μπορεί να το πιστεύει ότι όλος ο κόσμος και μαζί του και οι σχετικοί ειδικοί είναι παραπλανημένοι, ενώ ο ίδιος είναι ο μόνος που γνωρίζει την πραγματική επιστημονική αλήθεια. Δεν ξέρω σε ποια από τις δύο περιπτώσεις τελικά ανήκει ο κ. Μάργαρης. Η δεύτερη πάντως ίσως χρειάζεται παρακολούθηση.

7. Δεν χρειάζονται αντιπλημμυρικά έργα,ούτε αναδασώσεις Στο Άγιον Όρος, πριν από δέκα χρόνια, μια φωτιά είχε κατακάψει τα πάντα. Καθηγητές και οικολόγοι λέγανε ότι έπρεπε να γίνουν αναδασώσεις. Οι καλόγεροι δεν άφησαν κανέναν να μπει μέσα. Οι καλόγεροι ευτυχώς δεν έχουν γίδια. Το δάσος έγινε καλύτερο απ΄ ό,τι ήταν πριν. Στην Πάρνηθα σήμερα υπάρχει ένας υποόροφος. Είναι ο σχίνος, η κουμαριά, το πουρνάρι. Σε αυτά τα φυτά καίγεται μόνο το από πάνω μέρος. Καίγεται δηλαδή το 40%. Το 60% το αποτελούν οι ρίζες τους. Αυτά τα φυτά «ξαναπετάνε» αμέσως με τις πρώτες φωτιές. Αυτά που ακούμε περί πλημμυρών κ.λπ. είναι ανοησίες. Το έδαφος και το νερό συγκρατούνται από τον υποόροφο, γιατί οι ρίζες είναι ζωντανές. Δεν πρέπει να πατήσει κανείς μέσα στην καμένη έκταση, να κόψει κορμούς, να τους σέρνει. Στην Πεντέλη, σε εκείνες τις φοβερές αναδασώσεις, μικρών τμημάτων ευτυχώς, σκάβανε και φύτευαν ασθενικά δεντράκια και συγχρόνως καταστρέφανε γύρω στα 100 μικρά φυτά που είχαν φυτρώσει από μόνα τους.

Εδώ και πάλι έχει υπό μία έννοια δίκαιο. Έχει δίκαιο υπό την έννοια ότι επιβάλλεται να προκαλέσουμε όσο γίνεται μικρότερη διαταραχή στο σύστημα. Όμως, και υπάρχουν και περιοχές όπου τα αντιπλημμυρικά είναι απαραίτητα. Ο κ. Μάργαρης συστηματικά αναφέρεται στην Πάρνηθα, έχοντας στο μυαλό του κάποιο απροσδιόριστο πευκοδάσος για το οποίο αυτά τα γενικά που λέει θα εφαρμοζόντουσαν έτσι όπως τα λέει. Η ουσία όμως είναι ότι η Πάρνηθα έχει πολλές ιδιαιτερότητες και προκειμένου να πεις το οτιδήποτε χρειάζεται πρώτα προσεκτική μελέτη.

Για το άρθρο δεν μπορεί να μιλήσει κανένας γενικά, αφού δεν διαπραγματεύεται με την ίδια σοβαρότητα όλα τα σημεία στα οποία αναφέρεται. Αυτή η ανομοιομορφία οφείλετε στο ύφος αγανάκτησης που έχει το άρθρο σε διάφορα σημεία, ένα style του τύπου «είμαι περιτριγυρισμένος από ηλίθιους», που τελικά απαξιώνει και το σοβαρό περιεχόμενο. Δεν ξέρω αν νομίζει πως είναι ένας φτωχός και μόνος καουμπόης ο κ. Μάργαρης, αλλά πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω τα κίνητρά του για να γράψει αυτό το άρθρο, έτσι όπως το έγραψε. Σίγουρα δεν είχε ως στόχο να ενημερώσει τον κόσμο.

-------------------------------------------
Update: Μία ενδιαφέρουσα συζήτηση είναι σε εξέλιξη στο αρχικό θέμα στο buzz.

Δεν υπάρχουν σχόλια: