Συμπόσιο για την "Σύγχρονη Αστρονομία": The aftermath

Τελικά το συμπόσιο απέτυχε παταγωδώς στον στόχο του, τουλάχιστον όπως τον αντιλαμβάνομαι εγώ. Για εμένα, ο στόχος ήταν να έρθει ο κόσμος πιο κοντά στην Αστρονομία και να αποκτήσει μία επαφή με τις ομορφιές, τα μυστήρια και το μεγαλείο του Σύμπαντος και το πώς το διερευνούμε και εμπλουτίζουμε τη γνώση μας γι’ αυτό.

Έτσι, το πρώτο στοιχείο που συνετέλεσε στην αποτυχία ήταν η συμμετοχή του κόσμου, που ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτη, ειδικά τις δύο πρώτες ημέρες του Συμποσίου. Αυτό μάλλον είχε μία ποικιλία από αιτίες. Μία από αυτές είναι ότι το promotion, το ανέλαβε αποκλειστικά η έγκριτη "Καθημερινή", η οποία ουσιαστικά έθαψε το γεγονός της εκδήλωσης για το Διεθνές Έτος Αστρονομίας. Μπράβο στην εφημερίδα. Και γαμώ τους Χορηγούς Επικοινωνίας.

Μία άλλη αιτία φαίνεται ότι είναι ο "χαρακτήρας", το "ύφος" που έβγαλε προς τα έξω η εκδήλωση και που επισημάνθηκε και στα σχόλια του προηγούμενου post. Η συμμετοχή δηλαδή του Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής με ομιλία με τίτλο "Από το ορατό και το αθέατο στο μη ορώμενο Σύμπαν" φαίνεται ότι προβλημάτισε και ξένισε κάποιους από αυτούς που είχαν ενημερωθεί και μάλλον έπαιξε κάποιο ρόλο στην μη συμμετοχή τους. Αυτή η υπόθεση, της συμμετοχής του Μητροπολίτη, έχει παρασκήνιο και είναι ένα θέμα που τελικά θα πρέπει να απασχολήσει την Ελ.Ασ.Ετ. τόσο συγκεκριμένα όσο και γενικότερα. Πάντως σίγουρα δυσανασχέτησε πολύς κόσμος που θεώρησε: α) ότι δεν έχει θέση ένας Μητροπολίτης σε μία επιστημονική εκδήλωση που έχει ως στόχο να φέρει το κοινό πιο κοντά στην Αστρονομία και β) ότι μία τέτοια κίνηση θυμίζει άλλες εποχές, όχι τόσο παλιές, όπου η εκκλησία ασκούσε την επιρροή της στην ακαδημαϊκή κοινότητα της Αστρονομίας, εποχές που θα έπρεπε να τις έχουμε προσπεράσει.

Όπως φάνηκε, το συμπόσιο χαρακτηρίστηκε από επιλογές που δεν είχαν να κάνουν με την ουσία του, αλλά ήταν περισσότερο επιλογές «πολιτικής» και αυτό φάνηκε και από την συμμετοχή του Χ. Ζερεφού, ο οποίος είχε ως θέμα της ομιλίας του τον λόφο της Πνύκας. Φυσικά, εκτός από τα σοβαρά, υπήρχαν και τα γραφικά. Πολύ καλή στιγμή ήταν όταν ο "Νομπελίστας" Ακαδημαϊκός, κ. Ζερεφός, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του αναφώνησε αγανακτισμένος ότι οι Αστρονόμοι θα πρέπει να κοιτάνε το αντικείμενό τους και να μην μπλέκονται στα χωράφια των άλλων, έχοντας προφανώς κάτι (ή κάποιον) στο μυαλό του.

Αυτά ήταν τα στοιχεία που σημάδεψαν την εκδήλωση και εδώ θα μπορούσα να κλείσω αυτό το post, αλλά θέλω να σταθώ λίγο παραπάνω στο θέμα του χαρακτήρα και του ύφους της εκδήλωσης σε σχέση με κάποιες ομιλίες.

Θα επικεντρωθώ στην Τρίτη ημέρα του Συμποσίου, η οποία παρουσίασε και μία αλλαγή φάσης.

Οι τρεις πρώτες ομιλίες (Δαγκλής, Βλάχος και Χαρμανδάρης) είχαν λίγο κόσμο, περίπου όσο και τις δύο πρώτες ημέρες. Όμως, λίγο πριν την ομιλία του Στράτου Θεοδοσίου άρχισε να μαζεύεται κόσμος. Αυτό είναι ενδεικτικό και των πραγμάτων. Ο κόσμος που εμφανίστηκε από εκείνο το σημείο και μετά ήταν άνθρωποι που ή ανήκαν στους φανατικούς θαυμαστές της εκπομπής «Το Σύμπαν που Αγάπησα» και ήρθαν για να ακούσουν και να δουν από κοντά τον ένα από τους δύο τηλεοπτικούς αστέρες (όπως ήταν εμφανέστατα η περίπτωση μίας κυρίας που καθόταν κοντά μου) ή ήταν άτομα που ήρθαν όχι για να γνωρίσουν την Αστρονομία, αλλά για να παρακολουθήσουν τον Μητροπολίτη να κηρύττει, όπως και έγινε.

Και αυτό είναι ακόμα ένα στοιχείο της αποτυχίας του Συμποσίου.

Θέλω να σταθώ λίγο στην ομιλία του Χαρμανδάρη, σε σχέση με τον στόχο που θα έπρεπε να έχει η εκδήλωση. Η ομιλία καταρχήν ήταν καταπληκτική. Ήταν η ουσία αυτού που έχει ως στόχο το Διεθνές Έτος Αστρονομίας. Παρουσίασε με απλό τρόπο το κομμάτι από το αντικείμενο της Αστροφυσικής που τον αφορούσε και με απλές σκέψεις έβαλε στην λογική του Αστροφυσικού αυτούς που τον παρακολούθησαν. «Αναζητώντας την αλήθεια μέσα από το φως». Το φώς μας δίνει όλη την πληροφορία. Αρκεί να ξέρουμε πώς να την διαβάσουμε. Και η λογική πίσω από αυτό είναι απλή. Αυτά παρουσίασε και εξήγησε πολύ όμορφα ο Β. Χαρμανδάρης. Κατά την γνώμη μου, η πιο πετυχημένη από τις ομιλίες, αν και πρέπει να αναγνωρίσω ότι θέματα όπως αυτά που παρουσίασαν κάποιοι από τους άλλους ομιλητές είναι πιο δύσκολο να έρθουν κοντά σε κάποιον που δεν έχει καθόλου υπόβαθρο φυσικής. Αυτός ήταν και ο προβληματισμός του Λ. Βλάχου. Εκτός από αυτό όμως, το στοιχείο που έκανε κατά την γνώμη μου ιδιαίτερη την συγκεκριμένη ομιλία ήταν το ότι ουσιαστικά αποτέλεσε και την τελευταία διάλεξη με θέμα την Αστρονομία.

Από εκεί και πέρα η εκδήλωση άλλαξε χαρακτήρα.

Η επόμενη ομιλία ήταν η ομιλία του Θεοδοσίου, με θέμα την συνεισφορά των αρχαίων Ελλήνων στην Αστρονομία. Αναμφισβήτητα η συνεισφορά των αρχαίων Ελλήνων είναι σημαντική, αφού συστηματικοποίησαν την μελέτη του Ουρανού, πρότειναν τα πρώτα μοντέλα για να εξηγήσουν τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων και έφτιαξαν τους πρώτους καταλόγους. Αλλά από εκεί μέχρι το να ισχυρίζεται κάποιος ότι ο Δημόκριτος όταν διατύπωσε την ατομική θεωρία είχε στο μυαλό του τα στοιχειώδη σωματίδια και όχι τα άτομα του Boyle και του Lavoisier ή ότι ήταν ο πρώτος που διατύπωσε την πληθωρισμική θεωρία της κοσμολογίας, φτάνει στα όρια του Λιακοπουλισμού. Δηλαδή έλεος. Με ποια έννοια μπορεί να πει κανείς ότι ο Δημόκριτος είχε στο μυαλό του μία διαφορετική εικόνα για το άτομο από αυτή του Boyle; Όσο για τα στοιχειώδη σωμάτια, δηλαδή ποια εννοούσε; Τα πρωτόνια και τα νετρόνια; Ή μήπως εννοούσε τα quarks; Έλεος. Για να μην πω για τον πληθωρισμό (ο Guth και ο Καζάνας είχαν διαβάσει Δημόκριτο) και τα άλλα που αναφέρθηκαν, όπως ότι ο Einstein, ο Heisenberg και διάφοροι άλλοι εμπνεύστηκαν από τον Αριστοτέλη. Ξεφτίλα. Μόνο τα ντιβάνια και τα ανάκλιντρα έλειπαν. Θα ήταν απείρως ουσιαστικότερη μία ομιλία για τους αρχαίους που να έχει και κάποια στοιχεία Αστρονομίας.

Και φτάνουμε στο τέλος, στην ομιλία του Μητροπολίτη. Ποια ήταν η σκοπιμότητα αυτής της επιλογής; Πως κόλλαγε με το Παγκόσμιο Έτος Αστρονομίας. Ο πρόεδρος της Ελ.ΑσΕτ. Κ. Τσίγκανος, έκανε μία προσπάθεια να το εξηγήσει, αλλά εμένα τουλάχιστον δεν με έπεισε.



Η ομιλία θύμιζε περισσότερο Κυριακάτικο κήρυγμα παρά οτιδήποτε άλλο. Όποιος την παρακολούθησε, μάλλον ήρθε πιο κοντά στον Μητροπολίτη παρά στην Αστρονομία. Ίσως αυτός να ήταν και ο στόχος εδώ που τα λέμε.

Η ουσία είναι ότι από την ομιλία του Μητροπολίτη, αυτό που βγήκε ήταν ότι το Σύμπαν υπάρχει για να μας υποδεικνύει τον Θεό και η Αστρονομία το κάνει αυτό εμφανές μελετώντας το Σύμπαν. Πολύ πετυχημένο συμπέρασμα ενδεχομένως για το παγκόσμιο έτος θεολογίας και μία εκδήλωση που θα διοργάνωνε η θεολογική σχολή.

Μεγάλη αποτυχία όμως για την συγκεκριμένη περίσταση. Είπε και άλλες βλακείες, που ένας αριστούχος φυσικός θα έπρεπε να ξέρει καλύτερα και να μην τις πει (σχετικότητα, απροσδιοριστία, σωματίδιο του θεού, θεωρία των πάντων: βλέπε video 5, 6), αλλά δεν έχω όρεξη να τις σχολιάσω.

Θα μπορούσα να αναφερθώ και σε άλλες παρασκηνιακές λεπτομέρειες, αλλά θεωρώ ότι δεν έχει νόημα. Άλλωστε είναι αρκετά embarrassing η παραπάνω εικόνα και χωρίς τέτοιες αναφορές.

Κρίμα. Κρίμα, γιατί η αστρονομία είναι ζωντανή στην Ελλάδα, τόσο σε ερευνητικό όσο και σε ερασιτεχνικό επίπεδο και η παραπάνω εικόνα ουσιαστικά τους προδίδει όλους αυτούς τους ανθρώπους. Κάποιοι πρέπει να το καταλάβουν αυτό.