Αυτές τις μέρες, μετά τον σεισμό και το Τσουνάμι στην Ιαπωνία, όλος ο κόσμος παρακολουθεί ή προσπαθεί να παρακολουθήσει ότι συμβαίνει στο πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας Fukushima Dai-ichi (ή Fukushima I).
Δυστυχώς τα ΜΜΕ εδώ στην Ελλάδα, ας πούμε ότι δεν κάνουν και την καλύτερη δυνατή δουλειά.
Εγώ προτιμώ να ενημερώνομαι από τα παρακάτω sites:
Τη σελίδα του BBC (BBC NEWS: ASIA-PACIFIC),
Τη σελίδα της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (IAEA Update on Japan Earthquake),
Το site του World Nuclear News,
Το site του MIT Nuclear Science and Engineering,
Ακόμα παρακολουθώ και τις σχετικές σελίδες στη wikipedia, Fukushima I nuclear accidents και Timeline of the Fukushima nuclear accidents,
Ενώ ρίχνω και καμιά ματιά στο site της Tokyo Electric Power Company.
Στα Ελληνικά ΜΜΕ γίνεται συχνά αναφορά τόσο στο ατύχημα του Τσέρνομπιλ όσο και στην κλίμακα INES (International Nuclear and Radiological Event Scale), όπου αναφέρεται ότι το Τσέρνομπιλ ήταν μεγέθους 7 και το Three Mile Island ήταν μεγέθους 5, ενώ οι πρώτες αναφορές λέγανε ότι το ατύχημα στην Fukushima οι Ιάπωνες το δώσανε να είναι 4 και τώρα οι Γάλλοι το δίνουν να είναι 6.
Το ερώτημα λοιπόν είναι, τι είναι αυτή η κλίμακα INES;
Η κλίμακα INES είναι μια κλίμακα που έχει ως στόχο να ποσοτικοποιήσει κάπως τα αποτελέσματα και τους κινδύνους από ένα γεγονός ή ατύχημα που έχει σχέση με ραδιενεργά υλικά. Δηλαδή η κλίμακα δεν αφορά μόνο πυρηνικά ατυχήματα σε εργοστάσια ή τέτοιες εγκαταστάσεις, αλλά αφορά γενικά γεγονότα που έχουν σχέση με ραδιενεργά υλικά. Η κλίμακα έχει 8 βαθμίδες, ξεκινώντας από το μηδέν όπου καταχωρούνται περιστατικά που δεν παρουσιάζουν κανένα κίνδυνο και φτάνοντας στο 7 όπου κατατάσσονται τα πιο επικίνδυνα ατυχήματα. Η κλίμακα έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι λογαριθμική, δηλαδή η μία βαθμίδα σε σχέση με την άλλη περιέχει περιστατικά με 10 φορές μεγαλύτερη ή μικρότερη επικινδυνότητα.
Στην κλίμακα, υπάρχουν 3 στοιχεία που εξετάζονται:
1. Κατά πόσο υπήρξαν επιπτώσεις στους ανθρώπους και στο περιβάλλον από ραδιενέργεια,
2. Κατά πόσο παρουσιάστηκαν προβλήματα διαρροής ραδιενέργειας σε περιοχές όπου δεν θα έπρεπε να υπάρχει ραδιενέργεια, και
3. Κατά πόσο υπήρχαν προβλήματα και αποτυχίες στα συστήματα ασφαλείας.
Άρα η κλίμακα έχει ως:
INES 7: Τεράστια έκκληση ραδιενεργών υλικών με ευρύτερες επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων και στο περιβάλλον. Απαραίτητη η λήψη μέτρων γιατην αποκατάσταση της περιοχής.
Στην κατηγορία αυτή ανήκει το ατύχημα στο Τσέρνομπιλ, όπου είχαμε τα παρακάτω σημαντικά στοιχεία: α) Ο αντιδραστήρας ήταν σε λειτουργία με χαμηλή απόδοση όταν, κατά την διάρκεια προγραμματισμένης δοκιμής, η αντίδραση στον πυρήνα του αντιδραστήρα ξέφυγε από τον έλεγχο (λόγω εγγενούς σχεδιαστικού προβλήματος που οδηγούσε σε θετική ανάδραση στην απόδοση του αντιδραστήρα στην περίπτωση που κάποιος επιχειρούσε να την μειώσει). β) Αυτό οδήγησε αρχικά σε μια έκρηξη ατμού που κατέστρεψε το δοχείο στο οποίο βρισκόταν το καύσιμο και μετά σε μια δεύτερη έκρηξη που μάλλον ήταν πυρηνικής φύσης. Οι δύο εκρήξεις είχαν ως αποτέλεσμα να εκτιναχθεί υλικό από τον πυρήνα σε απόσταση από τον αντιδραστήρα. γ) Μετά την έκθεση του πυρήνα, ο γραφίτης που υπήρχε στον αντιδραστήρα πήρε φωτιά με αποτέλεσμα ο καπνός να διασπείρει τεράστιες ποσότητες ραδιενεργών σωματιδίων.
INES 6: Σημαντική έκκληση ραδιενεργού υλικού που πιθανώς να χρειαστεί να ληφθούν μέτρα για την αποκατάσταση της περιοχής.
Στην κατηγορία αυτή ανήκει το ατύχημα στο εργοστάσιο του Mayak κοντά στο Kyshtym στην Ρωσία.
INES 5: Μικρή έκκληση ραδιενεργού υλικού στο περιβάλλον. Ύπαρξη θανάτων από έκθεση σε ραδιενέργεια. Σοβαρές ζημιές στον πυρήνα του αντιδραστήρα. Μεγάλη έκκληση ραδιενεργού υλικού στους χώρους του εργοστασίου.
Στην κατηγορία αυτή ανήκει το ατύχημα στο Three Mile Island, όπου είχαμε μερική τήξη του καυσίμου στον πυρήνα του αντιδραστήρα, λόγω απώλειας της ψύξης στον αντιδραστήρα.
INES 4: Ελάχιστη έκκληση ραδιενεργού υλικού στο περιβάλλον. Τουλάχιστον ένας θάνατος από έκθεση σε ραδιενέργεια. Ζημιά στις ράβδους καυσίμου ή μερική τήξη. Έκκληση σημαντικών ποσοτήτων ραδιενεργού υλικού στον χώρο του εργοστασίου.
Μέχρι εδώ η κλίμακα αναφέρεται σε ατυχήματα.
Από το 3 και κάτω η κλίμακα δεν μιλά για ατυχήματα, αλλά για περιστατικά.
INES 3: Έκθεση σε δόση δεκαπλάσια από την μέγιστη ετήσια επιτρεπτή δόση για εργαζόμενους σε τέτοιες εγκαταστάσεις. Ύπαρξη εργαζομένων με τραυματισμούς από έκθεση σε μη θανάσιμη δόση ακτινοβολίας. Επίπεδο ραδιενέργειας περισσότερο από 1 Sv/h (το Sievert είναι μονάδα μέτρησης της ισοδύναμης δόσης, όπου τα 8 Sv θεωρούνται θανάσιμη δόση) σε κάποιο χώρο της εγκατάστασης. Σοβαρή μόλυνση ραδιενέργειας σε περιοχή της εγκατάστασης που δεν είναι σχεδιασμένη για κάτι τέτοιο. Απώλεια των συστημάτων ασφαλείας, χωρίς όμως να συμβεί ατύχημα. Απώλεια ή κλοπή ραδιενεργούς πηγής η οποία όμως είναι θωρακισμένη και δεν υπάρχει διαρροή ραδιενέργειας.
INES 2: Έκθεση μέλους του κοινού σε δόση μεγαλύτερη από 10mSv/h. Έκθεση εργαζομένων σε δόση μεγαλύτερη από το ετήσιο όριο για τους εργαζόμενους (το όριο είναι περίπου 100mSv). Επίπεδα ραδιενέργειας μεγαλύτερα από 50mSv/h σε κάποιους χώρους. Σημαντική μόλυνση ραδιενέργειας σε περιοχή της εγκατάστασης που δεν είναι σχεδιασμένη για κάτι τέτοιο. Σοβαρή απώλεια σε συστήματα ασφαλείας της εγκατάστασης, αλλά χωρίς άλλα προβλήματα. Απώλεια ραδιενεργούς πηγής η οποία όμως είναι θωρακισμένη και δεν υπάρχει διαρροή ραδιενέργειας.
INES 1: Έκθεση μέλους του κοινού σε δόση μεγαλύτερη από το επιτρεπτό ετήσιο όριο. Μικροπροβλήματα με κάποιο από τα συστήματα ασφαλείας. Απώλεια ή κλοπή ραδιενεργούς πηγής μικρής ενεργότητας.
INES 0: Κανένας κίνδυνος.
Τόσο η σχετική σελίδα της wikipedia όσο και το φυλλάδιο της IAEA είναι αρκετά κατατοπιστικά και έχουν και περισσότερα παραδείγματα ανά κατηγορία που κάνουν κάπως πιο ξεκάθαρο το πως εντάσσεται η κάθε περίπτωση στην αντίστοιχη κλίμακα.
Το ερώτημα όμως παραμένει, τελικά που εντάσσεται η περίπτωση του Fukushima Daiichi; Προφανώς η κατάταξη θα γίνει αφού τελειώσει το όλο γεγονός και θα έχουμε καλύτερη εικόνα της κατάστασης. Τις πρώτες μέρες νομίζω ότι καλώς είχε καταταχθεί ως 4. Τώρα θα έλεγα ότι είναι τουλάχιστον στο επίπεδο του Three Mile Island και κάπως χειρότερα. Θα έλεγα λοιπόν ότι είναι κάπου ανάμεσα στο 5 και το 6. Αυτή φαίνεται να είναι και η άποψη του Steven Chu, γενικού γραμματέα του US Department of Energy.
Τετάρτη 16 Μαρτίου 2011
Σάββατο 5 Μαρτίου 2011
Σύντηξη υδρογόνου-νικελίου;;;
----- Ενδιαφέροντα updates στο τέλος (τελευταίο 3/12/12) -----
Προχθές λοιπόν, πήρα ένα e-mail από τον JustAnother GoneOff που με παρέπεμπε σε αυτό το blog, όπου υπήρχε αυτό το βίντεο με ένα απόσπασμα από το δελτίο της ΝΕΤ,
Το βίντεο λοιπόν μιλά για μία εφεύρεση, η οποία εκμεταλλεύεται την ψυχρή σύντηξη ανάμεσα σε πυρήνες Νικελίου και πυρήνες Υδρογόνου (δηλαδή πρωτόνια). Την εφεύρεση μάλιστα την εκμεταλλεύεται μια ελληνική εταιρία, η Defkalion Green Technologies.
Η όλη υπόθεση μου ακούστηκε περίεργη, οπότε είπα να το κοιτάξω. Με λίγο ψάξιμο, βρήκα την σχετική δημοσίευση των Sergio Focardi και Andrea Rossi, στο περιοδικό (??) Journal of Nuclear Physics. Η εργασία τους βρίσκεται σε μια σειρά από posts σ' αυτό το σαν blog περιοδικό, ξεκινώντας από το A new energy source from nuclear fusion, όπου υπάρχει το abstract. Στα διαδοχικά posts παρουσιάζονται η διαδικασία, οι μετρήσει και τα αποτελέσματα μιας σειράς δοκιμαστικών λειτουργιών του αντιδραστήρα. Καταρχήν, πρέπει να πούμε ότι ο αντιδραστήρας αποτελείται από έναν θάλαμο καύσης, όπου τοποθετείται το Νικέλιο και το Υδρογόνο. Ο θάλαμος θερμαίνεται με την βοήθεια ηλεκτρικών αντιστάσεων. Το όλο σύστημα είναι εμβαπτισμένο σε δεξαμενή νερού. Από την θέρμανση του νερού υπολογίζουν την απόδοση του αντιδραστήρα και την εκλυόμενη ενέργεια, η οποία σύμφωνα με τα λεγόμενά τους είναι περίπου 200 φορές πάνω από ότι βάζουν.
Προχωρώντας λοιπόν προς τα κάτω στη σελίδα του περιοδικού, μπορεί να βρει κανείς το Theoretical interpretation, όπου γίνεται συζήτηση γύρω από τον πιθανό μηχανισμό με τον οποίο επιτυγχάνεται η σύντηξη. Εκεί λοιπόν, μπορεί να βρει κανείς τον υπολογισμό που δείχνει ότι με δεδομένες τις θερμοκρασίες στις οποίες λειτουργεί η συσκευή, η πιθανότητα ένας πυρήνας Νικελίου να συλλάβει ένα πρωτόνιο και να δώσει Χαλκό, να πραγματοποιηθεί σύντηξη δηλαδή, είναι της τάξης του $$\reverse \opaque 10^{-12394}$$. Λογικό αποτέλεσμα.
Οι συγγραφείς όμως προχωράνε λέγοντας ότι αυτοί παρατηρούν την εκλυόμενη ενέργεια και άρα η σύντηξη πρέπει να συμβαίνει.
Καταλήγουν λοιπόν,
Η λύση λοιπόν που προτείνουν, είναι το Debye shielding. Σ' αυτή την περίπτωση, το φράγμα δυναμικού που θα πρέπει να υπερνικήσει το πρωτόνιο για να μπει στον πυρήνα, δεν θα είναι το δυναμικό Coulomb του πυρήνα, αλλά το θωρακισμένο δυναμικό, το οποίο θα εκτείνεται μέχρι ένα τυπικό μήκος ανάλογο του μήκους Debye. Το ερώτημα είναι λοιπόν, πόσο είναι το μήκος Debye μέσα στο Νικέλιο; Με ένα πρόχειρο υπολογισμό μπορεί να δει κανείς ότι το μήκος Debye είναι της τάξης του $$\reverse \opaque \lambda_D=0.5 \AA$$ δηλαδή περίπου όσο είναι και η ακτίνα Bohr του ατόμου του Υδρογόνου (Debye length of the metal electrons).
Και τώρα που το βρήκαμε το μήκος Debye, πως επηρεάζει αυτό την πιθανότητα σύλληψης των πρωτονίων από τους πυρήνες Νικελίου;
Η πιθανότητα σύλληψης από τον πυρήνα μπορεί να υπολογιστεί αναλυτικά και είναι ουσιαστικά η πιθανότητα να έχουμε φαινόμενο σήραγγας για το σωματίδιο που θα το οδηγήσει μέσα στον πυρήνα ξεπερνώντας το φράγμα του δυναμικού. Για την κλασική περίπτωση του δυναμικού Coulomb του πυρήνα, η πιθανότητα είναι $$\reverse \opaque \large P= e^{-\pi\frac{r_0}{\lambda^{\!\!\!\!\!\!\!\!\!\!\!-}}}$$, όπου $$\reverse \opaque r_0$$ είναι η ελάχιστη απόσταση από τον πυρήνα στην οποία μπορεί να φτάσει ένα θετικό φορτίο που έχει κάποια κινητική ενέργεια και $$\reverse \opaque \lambda^{\!\!\!\!-}$$ (δεν υπάρχει το σύμβολο λbar!!!) είναι το μήκος κύματος de Broglie του πρωτονίου διαιρεμένο με το 2π. Η πιθανότητα λοιπόν εξαρτάται από την μία από την ενέργεια που έχει το πρωτόνιο, πράγμα που μπαίνει τόσο στο μήκος κύματος του πρωτονίου όσο και στο πόσο κοντά φτάνει στον πυρήνα, και από την άλλη εξαρτάται και από το πόσο δυνατό είναι το απωστικό δυναμικό ή αλλιώς το πόσο κοντά στον πυρήνα πλησιάζει, που το υποδηλώνει η ελάχιστη απόσταση $$\reverse \opaque r_0$$.
Μία ευριστική ερμηνεία του παραπάνω αποτελέσματος είναι ότι αν η απόσταση στην οποία πλησιάζει το σωματίδιο τον πυρήνα, είναι μεγαλύτερη από το μήκος κύματος de Broglie του σωματιδίου, τότε η πιθανότητα το σωματίδιο να βρεθεί μέσα στον πυρήνα (να κάνει φαινόμενο σήραγγας δηλαδή) είναι πολύ μικρή, ενώ αν το μήκος κύματος είναι μεγαλύτερο ή ίσο με την ελάχιστη απόσταση, τότε η πιθανότητα είναι σημαντική.
Το παραπάνω αποτέλεσμα, αν αναπτύξουμε τους όρους και βάλουμε, $$\reverse \opaque \lambda^{\!\!\!\!-}=\frac{\hbar}{m \beta c}$$, όπου το βc είναι η ταχύτητα του σωματιδίου, και $$\reverse \opaque r_0=\frac{Ze^2}{(4\pi \varepsilon_0)Q}$$, όπου $$\reverse \opaque Q=\frac{3}{2}kT=\frac{1}{2}m\beta^2c^2$$ είναι η κινητική ενέργεια των πρωτονίων και Z ο ατομικός αριθμός του Νικελίου, τότε θα πάρουμε την έκφραση για την πιθανότητα $$\reverse \opaque P=e^{-\frac{2\pi Z}{137 \beta}$$, όπου έχουμε αντικαταστήσει την τιμή της σταθεράς της λεπτής υφής $$\reverse \opaque \alpha=\frac{e^2}{(4\pi \varepsilon_0)\hbar c}=1/137$$. Αυτός είναι και ο τύπος που αναφέρετε και στην σελίδα με το Theoretical interpretation.
Εδώ πρέπει να παρατηρήσω ότι υπάρχει ένα αριθμητικό λάθος στον υπολογισμού που κάνουν. Υποθέτει θερμοκρασία 1000Κ και λέει ότι η κινητική ενέργεια είναι 0.9eV. Αυτό το νούμερο είναι μεγαλύτερο κατά 7 φορές από την ενέργεια για τους 1000Κ. Το σωστό αποτέλεσμα είναι περίπου 0.13eV.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υπερτιμά την ταχύτητα του σωματιδίου (ή αλλιώς το β) κατά $$\reverse \opaque \sqrt{7}$$ φορές, που σημαίνει ότι ο εκθέτης στην πιθανότητα βγαίνει $$\reverse \opaque \sqrt{7}$$ φορές μικρότερος.
Η σωστή πιθανότητα για τους 1000Κ είναι λοιπόν, $$\reverse \opaque e^{-77395}=5.7\times 10^{-33613}$$. (update: υπάρχουν παραλλαγές της εργασίας που κυκλοφορούν, όπως εδώ, όπου τα νούμερα είναι εντελώς κουκουρούκου).
Ας επιστρέψουμε λοιπόν στο θέμα της τροποποίησης των παραπάνω εξαιτίας της θωράκισης του φορτίου και του μήκους Debye. Μια πρώτη προσέγγιση θα ήταν να χρησιμοποιήσει κανείς την παραπάνω ευριστική εικόνα. Έχουμε λοιπόν ότι, εξαιτίας της θωράκισης τώρα το δυναμικό δεν είναι της μορφής του δυναμικού Coulomb, δηλαδή της μορφής $$\reverse \opaque \frac{1}{r}$$, αλλά θα έχει την μορφή δυναμικού Yukawa και θα είναι της μορφής $$\reverse \opaque \frac{1}{r}e^{-r/\lambda_D}$$, όπου στο εκθετικό έχουμε το μήκος Debye. Αυτό λοιπόν επηρεάζει το πόσο κοντά μπορεί να φτάσει το πρωτόνιο στον πυρήνα του Νικελίου (τώρα φτάνει πιο κοντά) και άρα έτσι επηρεάζει και την πιθανότητα να έχουμε σύντηξη. Αν εκφράσουμε την απόσταση ως $$\reverse \opaque r=x r_0$$, όπου $$\reverse \opaque r_0$$ είναι η ελάχιστη απόσταση για το δυναμικό Coulomb, τότε η νέα ελάχιστη απόσταση θα δίνεται από την $$\reverse \opaque x_0 r_0$$, όπου το $$\reverse \opaque x_0$$ θα είναι η ρίζα της έκφρασης $$\reverse \opaque \frac{1}{x}e^{-x\frac{r_0}{\lambda_D}}=1$$. Αν αντικαταστήσουμε αυτή την απόσταση στην πιθανότητα, θα πάρουμε το αποτέλεσμα, $$\reverse \opaque \large P= e^{-\pi\frac{x_0 r_0}{\lambda^{\!\!\!\!-}}}=e^{-77395 x_0}$$. Το αποτέλεσμα αυτό δεν είναι πολύ μακριά από τον ακριβή υπολογισμό της πιθανότητας τόσο στο αριθμητικό αποτέλεσμα όσο και στην θεωρητική του λογική. Συγκεκριμένα, με αυτή την αφελή προσέγγιση υπολογίζουμε το $$\reverse \opaque x_0$$ να είναι περίπου 0.001, ενώ ο ακριβής υπολογισμός δίνει $$\reverse \opaque x_0=0.02$$.
Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και με τη θωράκιση Debye, η πιθανότητα σύντηξης ενός πρωτονίου με έναν πυρήνα Νικελίου γίνεται $$\reverse \opaque P=e^{-1548}=5.7\times 10^{-673}$$ (ο αφελής υπολογισμός δίνει της τάξης του 10^-34).
Ακόμα και για τα νούμερα που δίνουν για τις πιθανότητες οι Focardi και Rossi, που αντιστοιχούν σε θερμοκρασία 10,000Κ, η πιθανότητα σύντηξης και πάλι είναι πολύ μικρή (περίπου 10^-247).
Εδώ πρέπει να σχολιάσω και κάτι ακόμα με αφορμή τις αναφορές του καθ. Χ. Ε. Στρεμμένου (εδώ και εδώ). Ας κάνουμε την ερώτηση, πόσο θα έπρεπε να είναι το μήκος Debye για να είναι εφικτή η σύντηξη κάτω από αυτές τις συνθήκες; Η απάντηση είναι ότι θα πρέπει να είναι περίπου 2-3 τάξεις μεγέθους μικρότερο. Το μήκος Debye όμως βασικά εξαρτάται από την αριθμητική πυκνότητα των ηλεκτρονίων στο πλέγμα η οποία είναι υψωμένη στην δύναμη -1/6. Με ένα πρόχειρο υπολογισμό, αυτό σημαίνει ότι για να είναι το μήκος Debye 2 τάξεις μεγέθους μικρότερο, θα πρέπει να είναι 12 τάξεις μεγέθους μεγαλύτερη η αριθμητική πυκνότητα των ηλεκτρονίων. Φυσικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, αφού το πόσα είναι τα ηλεκτρόνια περιορίζεται από τα διαθέσιμα ηλεκτρόνια, που είναι τα ηλεκτρόνια του Νικελίου και το πολύ να είναι 28 ανά άτομο Νικελίου.
Με βάση λοιπόν όλα τα παραπάνω, η εκτίμησή μου είναι ότι είναι μάλλον απίθανο να συμβαίνει σύντηξη Νικελίου-Υδρογόνου στον αντιδραστήρα των Focardi και Rossi. Ειδικότερα δε, με ρυθμό 10^15 αντιδράσεις το δευτερόλεπτο, όπως εκτιμάται εδώ.
Άρα η απάντηση στο αρχικό ερώτημα είναι, "Δεν νομίζω!!!".
Αυτά τα ολίγα.
----------------------------------------
Διευκρίνηση: Ας γράψω μια μικρή διευκρίνηση. Τι σημαίνουν οι παραπάνω πιθανότητες;
Η πιθανότητα θα μας δώσει το πόσες φορές μπορεί να συμβεί η συγκεκριμένη διαδικασία για έναν συγκεκριμένο αριθμό διαθέσιμων ατόμων Ni και Η. Ο τυπικός αριθμός διαθέσιμων ατόμων είναι της τάξης του 10^23 για ποσότητες της τάξης των μερικών γραμμαρίων. Άρα αν έχουμε μια ποσότητα Νικελίου της τάξης των μερικών κιλών, τότε θα έχουμε περίπου 10^25 πυρήνες. Έτσι ο ρυθμός των αντιδράσεων που μπορούν να συμβούν είναι ανάλογος αυτού του αριθμού επί την πιθανότητα (για την ακρίβεια, ο ρυθμός είναι το γινόμενο της αριθμητικής πυκνότητας των πυρήνων επί την ενεργό διατομή επί την ταχύτητα των πρωτονίων, όπου η ενεργός διατομή εξαρτάται από την πιθανότητα). Με λίγα λόγια, για να έχεις έναν ρυθμό όπως αυτό το 10^15 που αναφέρω παραπάνω, θα έπρεπε να έχει κανείς διαθέσιμη μια ασύλληπτη ποσότητα ατόμων, πολύ περισσότερα από όσα υπάρχουν στο σύμπαν (10^80).
--------------------------------------------------
Update (14/3/11): Τα ελληνικά παρελκόμενα:
«Πράσινη» επένδυση-μαμούθ στην Ξάνθη. Επιβεβαίωση από Ξυνίδη.
Update (12/2/12): Από το news.yahoo.com διαβάζουμε το άρθρο
E-Cat 'Cold Fusion' Machine: Claims of Fraud Heating Up
και συγκεκριμένα την παρακάτω ιδέα για το τι μπορεί να παίζει:
--------------------------------------------------
Update (3/12/12): Δημοσιογραφία του κ...
Δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η συνεισφορά της μαχόμενης δημοσιογραφίας από το θέμα της σύντηξης υδρογόνου-νικελίου...
Σύντηξη στο σπίτι!
Από τον γνωστό ύποπτο του ΒλΗΜΑ Science. Το καλύτερο σχόλιο το έκανε το physicsgg.
Προχθές λοιπόν, πήρα ένα e-mail από τον JustAnother GoneOff που με παρέπεμπε σε αυτό το blog, όπου υπήρχε αυτό το βίντεο με ένα απόσπασμα από το δελτίο της ΝΕΤ,
Το βίντεο λοιπόν μιλά για μία εφεύρεση, η οποία εκμεταλλεύεται την ψυχρή σύντηξη ανάμεσα σε πυρήνες Νικελίου και πυρήνες Υδρογόνου (δηλαδή πρωτόνια). Την εφεύρεση μάλιστα την εκμεταλλεύεται μια ελληνική εταιρία, η Defkalion Green Technologies.
Η όλη υπόθεση μου ακούστηκε περίεργη, οπότε είπα να το κοιτάξω. Με λίγο ψάξιμο, βρήκα την σχετική δημοσίευση των Sergio Focardi και Andrea Rossi, στο περιοδικό (??) Journal of Nuclear Physics. Η εργασία τους βρίσκεται σε μια σειρά από posts σ' αυτό το σαν blog περιοδικό, ξεκινώντας από το A new energy source from nuclear fusion, όπου υπάρχει το abstract. Στα διαδοχικά posts παρουσιάζονται η διαδικασία, οι μετρήσει και τα αποτελέσματα μιας σειράς δοκιμαστικών λειτουργιών του αντιδραστήρα. Καταρχήν, πρέπει να πούμε ότι ο αντιδραστήρας αποτελείται από έναν θάλαμο καύσης, όπου τοποθετείται το Νικέλιο και το Υδρογόνο. Ο θάλαμος θερμαίνεται με την βοήθεια ηλεκτρικών αντιστάσεων. Το όλο σύστημα είναι εμβαπτισμένο σε δεξαμενή νερού. Από την θέρμανση του νερού υπολογίζουν την απόδοση του αντιδραστήρα και την εκλυόμενη ενέργεια, η οποία σύμφωνα με τα λεγόμενά τους είναι περίπου 200 φορές πάνω από ότι βάζουν.
Προχωρώντας λοιπόν προς τα κάτω στη σελίδα του περιοδικού, μπορεί να βρει κανείς το Theoretical interpretation, όπου γίνεται συζήτηση γύρω από τον πιθανό μηχανισμό με τον οποίο επιτυγχάνεται η σύντηξη. Εκεί λοιπόν, μπορεί να βρει κανείς τον υπολογισμό που δείχνει ότι με δεδομένες τις θερμοκρασίες στις οποίες λειτουργεί η συσκευή, η πιθανότητα ένας πυρήνας Νικελίου να συλλάβει ένα πρωτόνιο και να δώσει Χαλκό, να πραγματοποιηθεί σύντηξη δηλαδή, είναι της τάξης του $$\reverse \opaque 10^{-12394}$$. Λογικό αποτέλεσμα.
Οι συγγραφείς όμως προχωράνε λέγοντας ότι αυτοί παρατηρούν την εκλυόμενη ενέργεια και άρα η σύντηξη πρέπει να συμβαίνει.
Καταλήγουν λοιπόν,
In an attempt to explain the observed experimental effects, our attention has been attracted by a statement reported in [16] relative to a stellar gas where the electrons tend to cluster into spherical shells around nuclei, at distance rD known as Debye-Hückel radius. The .rst applications of the Debye-Hückel model [17] refer to electrolytic solutions for which it is possible to define a Debye length [18] with the following characteristic: if the distance between two charged ions is greater than rD , their electrostatic interactions are reduced by the presence of other ions attracted by the electric forces.
In our case, the proton-electron system might be shielded by the nuclear Coulomb potential, with the possibility of penetrating the Coulomb barrier.
Η λύση λοιπόν που προτείνουν, είναι το Debye shielding. Σ' αυτή την περίπτωση, το φράγμα δυναμικού που θα πρέπει να υπερνικήσει το πρωτόνιο για να μπει στον πυρήνα, δεν θα είναι το δυναμικό Coulomb του πυρήνα, αλλά το θωρακισμένο δυναμικό, το οποίο θα εκτείνεται μέχρι ένα τυπικό μήκος ανάλογο του μήκους Debye. Το ερώτημα είναι λοιπόν, πόσο είναι το μήκος Debye μέσα στο Νικέλιο; Με ένα πρόχειρο υπολογισμό μπορεί να δει κανείς ότι το μήκος Debye είναι της τάξης του $$\reverse \opaque \lambda_D=0.5 \AA$$ δηλαδή περίπου όσο είναι και η ακτίνα Bohr του ατόμου του Υδρογόνου (Debye length of the metal electrons).
Και τώρα που το βρήκαμε το μήκος Debye, πως επηρεάζει αυτό την πιθανότητα σύλληψης των πρωτονίων από τους πυρήνες Νικελίου;
Η πιθανότητα σύλληψης από τον πυρήνα μπορεί να υπολογιστεί αναλυτικά και είναι ουσιαστικά η πιθανότητα να έχουμε φαινόμενο σήραγγας για το σωματίδιο που θα το οδηγήσει μέσα στον πυρήνα ξεπερνώντας το φράγμα του δυναμικού. Για την κλασική περίπτωση του δυναμικού Coulomb του πυρήνα, η πιθανότητα είναι $$\reverse \opaque \large P= e^{-\pi\frac{r_0}{\lambda^{\!\!\!\!\!\!\!\!\!\!\!-}}}$$, όπου $$\reverse \opaque r_0$$ είναι η ελάχιστη απόσταση από τον πυρήνα στην οποία μπορεί να φτάσει ένα θετικό φορτίο που έχει κάποια κινητική ενέργεια και $$\reverse \opaque \lambda^{\!\!\!\!-}$$ (δεν υπάρχει το σύμβολο λbar!!!) είναι το μήκος κύματος de Broglie του πρωτονίου διαιρεμένο με το 2π. Η πιθανότητα λοιπόν εξαρτάται από την μία από την ενέργεια που έχει το πρωτόνιο, πράγμα που μπαίνει τόσο στο μήκος κύματος του πρωτονίου όσο και στο πόσο κοντά φτάνει στον πυρήνα, και από την άλλη εξαρτάται και από το πόσο δυνατό είναι το απωστικό δυναμικό ή αλλιώς το πόσο κοντά στον πυρήνα πλησιάζει, που το υποδηλώνει η ελάχιστη απόσταση $$\reverse \opaque r_0$$.
Μία ευριστική ερμηνεία του παραπάνω αποτελέσματος είναι ότι αν η απόσταση στην οποία πλησιάζει το σωματίδιο τον πυρήνα, είναι μεγαλύτερη από το μήκος κύματος de Broglie του σωματιδίου, τότε η πιθανότητα το σωματίδιο να βρεθεί μέσα στον πυρήνα (να κάνει φαινόμενο σήραγγας δηλαδή) είναι πολύ μικρή, ενώ αν το μήκος κύματος είναι μεγαλύτερο ή ίσο με την ελάχιστη απόσταση, τότε η πιθανότητα είναι σημαντική.
Το παραπάνω αποτέλεσμα, αν αναπτύξουμε τους όρους και βάλουμε, $$\reverse \opaque \lambda^{\!\!\!\!-}=\frac{\hbar}{m \beta c}$$, όπου το βc είναι η ταχύτητα του σωματιδίου, και $$\reverse \opaque r_0=\frac{Ze^2}{(4\pi \varepsilon_0)Q}$$, όπου $$\reverse \opaque Q=\frac{3}{2}kT=\frac{1}{2}m\beta^2c^2$$ είναι η κινητική ενέργεια των πρωτονίων και Z ο ατομικός αριθμός του Νικελίου, τότε θα πάρουμε την έκφραση για την πιθανότητα $$\reverse \opaque P=e^{-\frac{2\pi Z}{137 \beta}$$, όπου έχουμε αντικαταστήσει την τιμή της σταθεράς της λεπτής υφής $$\reverse \opaque \alpha=\frac{e^2}{(4\pi \varepsilon_0)\hbar c}=1/137$$. Αυτός είναι και ο τύπος που αναφέρετε και στην σελίδα με το Theoretical interpretation.
Εδώ πρέπει να παρατηρήσω ότι υπάρχει ένα αριθμητικό λάθος στον υπολογισμού που κάνουν. Υποθέτει θερμοκρασία 1000Κ και λέει ότι η κινητική ενέργεια είναι 0.9eV. Αυτό το νούμερο είναι μεγαλύτερο κατά 7 φορές από την ενέργεια για τους 1000Κ. Το σωστό αποτέλεσμα είναι περίπου 0.13eV.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υπερτιμά την ταχύτητα του σωματιδίου (ή αλλιώς το β) κατά $$\reverse \opaque \sqrt{7}$$ φορές, που σημαίνει ότι ο εκθέτης στην πιθανότητα βγαίνει $$\reverse \opaque \sqrt{7}$$ φορές μικρότερος.
Η σωστή πιθανότητα για τους 1000Κ είναι λοιπόν, $$\reverse \opaque e^{-77395}=5.7\times 10^{-33613}$$. (update: υπάρχουν παραλλαγές της εργασίας που κυκλοφορούν, όπως εδώ, όπου τα νούμερα είναι εντελώς κουκουρούκου).
Ας επιστρέψουμε λοιπόν στο θέμα της τροποποίησης των παραπάνω εξαιτίας της θωράκισης του φορτίου και του μήκους Debye. Μια πρώτη προσέγγιση θα ήταν να χρησιμοποιήσει κανείς την παραπάνω ευριστική εικόνα. Έχουμε λοιπόν ότι, εξαιτίας της θωράκισης τώρα το δυναμικό δεν είναι της μορφής του δυναμικού Coulomb, δηλαδή της μορφής $$\reverse \opaque \frac{1}{r}$$, αλλά θα έχει την μορφή δυναμικού Yukawa και θα είναι της μορφής $$\reverse \opaque \frac{1}{r}e^{-r/\lambda_D}$$, όπου στο εκθετικό έχουμε το μήκος Debye. Αυτό λοιπόν επηρεάζει το πόσο κοντά μπορεί να φτάσει το πρωτόνιο στον πυρήνα του Νικελίου (τώρα φτάνει πιο κοντά) και άρα έτσι επηρεάζει και την πιθανότητα να έχουμε σύντηξη. Αν εκφράσουμε την απόσταση ως $$\reverse \opaque r=x r_0$$, όπου $$\reverse \opaque r_0$$ είναι η ελάχιστη απόσταση για το δυναμικό Coulomb, τότε η νέα ελάχιστη απόσταση θα δίνεται από την $$\reverse \opaque x_0 r_0$$, όπου το $$\reverse \opaque x_0$$ θα είναι η ρίζα της έκφρασης $$\reverse \opaque \frac{1}{x}e^{-x\frac{r_0}{\lambda_D}}=1$$. Αν αντικαταστήσουμε αυτή την απόσταση στην πιθανότητα, θα πάρουμε το αποτέλεσμα, $$\reverse \opaque \large P= e^{-\pi\frac{x_0 r_0}{\lambda^{\!\!\!\!-}}}=e^{-77395 x_0}$$. Το αποτέλεσμα αυτό δεν είναι πολύ μακριά από τον ακριβή υπολογισμό της πιθανότητας τόσο στο αριθμητικό αποτέλεσμα όσο και στην θεωρητική του λογική. Συγκεκριμένα, με αυτή την αφελή προσέγγιση υπολογίζουμε το $$\reverse \opaque x_0$$ να είναι περίπου 0.001, ενώ ο ακριβής υπολογισμός δίνει $$\reverse \opaque x_0=0.02$$.
Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και με τη θωράκιση Debye, η πιθανότητα σύντηξης ενός πρωτονίου με έναν πυρήνα Νικελίου γίνεται $$\reverse \opaque P=e^{-1548}=5.7\times 10^{-673}$$ (ο αφελής υπολογισμός δίνει της τάξης του 10^-34).
Ακόμα και για τα νούμερα που δίνουν για τις πιθανότητες οι Focardi και Rossi, που αντιστοιχούν σε θερμοκρασία 10,000Κ, η πιθανότητα σύντηξης και πάλι είναι πολύ μικρή (περίπου 10^-247).
Εδώ πρέπει να σχολιάσω και κάτι ακόμα με αφορμή τις αναφορές του καθ. Χ. Ε. Στρεμμένου (εδώ και εδώ). Ας κάνουμε την ερώτηση, πόσο θα έπρεπε να είναι το μήκος Debye για να είναι εφικτή η σύντηξη κάτω από αυτές τις συνθήκες; Η απάντηση είναι ότι θα πρέπει να είναι περίπου 2-3 τάξεις μεγέθους μικρότερο. Το μήκος Debye όμως βασικά εξαρτάται από την αριθμητική πυκνότητα των ηλεκτρονίων στο πλέγμα η οποία είναι υψωμένη στην δύναμη -1/6. Με ένα πρόχειρο υπολογισμό, αυτό σημαίνει ότι για να είναι το μήκος Debye 2 τάξεις μεγέθους μικρότερο, θα πρέπει να είναι 12 τάξεις μεγέθους μεγαλύτερη η αριθμητική πυκνότητα των ηλεκτρονίων. Φυσικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, αφού το πόσα είναι τα ηλεκτρόνια περιορίζεται από τα διαθέσιμα ηλεκτρόνια, που είναι τα ηλεκτρόνια του Νικελίου και το πολύ να είναι 28 ανά άτομο Νικελίου.
Με βάση λοιπόν όλα τα παραπάνω, η εκτίμησή μου είναι ότι είναι μάλλον απίθανο να συμβαίνει σύντηξη Νικελίου-Υδρογόνου στον αντιδραστήρα των Focardi και Rossi. Ειδικότερα δε, με ρυθμό 10^15 αντιδράσεις το δευτερόλεπτο, όπως εκτιμάται εδώ.
Άρα η απάντηση στο αρχικό ερώτημα είναι, "Δεν νομίζω!!!".
Αυτά τα ολίγα.
----------------------------------------
Διευκρίνηση: Ας γράψω μια μικρή διευκρίνηση. Τι σημαίνουν οι παραπάνω πιθανότητες;
Η πιθανότητα θα μας δώσει το πόσες φορές μπορεί να συμβεί η συγκεκριμένη διαδικασία για έναν συγκεκριμένο αριθμό διαθέσιμων ατόμων Ni και Η. Ο τυπικός αριθμός διαθέσιμων ατόμων είναι της τάξης του 10^23 για ποσότητες της τάξης των μερικών γραμμαρίων. Άρα αν έχουμε μια ποσότητα Νικελίου της τάξης των μερικών κιλών, τότε θα έχουμε περίπου 10^25 πυρήνες. Έτσι ο ρυθμός των αντιδράσεων που μπορούν να συμβούν είναι ανάλογος αυτού του αριθμού επί την πιθανότητα (για την ακρίβεια, ο ρυθμός είναι το γινόμενο της αριθμητικής πυκνότητας των πυρήνων επί την ενεργό διατομή επί την ταχύτητα των πρωτονίων, όπου η ενεργός διατομή εξαρτάται από την πιθανότητα). Με λίγα λόγια, για να έχεις έναν ρυθμό όπως αυτό το 10^15 που αναφέρω παραπάνω, θα έπρεπε να έχει κανείς διαθέσιμη μια ασύλληπτη ποσότητα ατόμων, πολύ περισσότερα από όσα υπάρχουν στο σύμπαν (10^80).
--------------------------------------------------
Update (14/3/11): Τα ελληνικά παρελκόμενα:
«Πράσινη» επένδυση-μαμούθ στην Ξάνθη. Επιβεβαίωση από Ξυνίδη.
Η επένδυση ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ ξεκινά το επόμενο διάστημα καθώς οι υπεύθυνοι της Εταιρίας έχουν αγοράσει ήδη παλαιό εργοστάσιο στην περιοχή της Ξάνθης (δεν πρόκειται για τη ΣΕΒΑΘ φυσικά) και προχωρούν άμεσα στην υλοποίηση της επένδυσης, υπολογίζοντας ότι τον Οκτώβριο θα ξεκινήσει η παραγωγική διαδικασία, με στόχο τις 300.000 συσκευές το χρόνο που θα απορροφηθούν από την ελληνική και τη βαλκανική αγορά.
Update (12/2/12): Από το news.yahoo.com διαβάζουμε το άρθρο
E-Cat 'Cold Fusion' Machine: Claims of Fraud Heating Up
και συγκεκριμένα την παρακάτω ιδέα για το τι μπορεί να παίζει:
The scientists note that the mis-wiring could be inadvertent. "If one of the wires in the three-core power lead" — a lead with active, neutral and ground/earth wires, all of which flow to a different prong of a three-pin plug — "was accidentally misconnected, the actual measurements of current witnessed by two Swedish scientists would not be the total power going into the reactor, and there would be an apparent power gain. One of the scientists who observed an earlier test has now agreed this could be so," Smith said. He noted that such a misconnection would be easy to make. For example, the earth lead could be touching the active wire, either within the plug, behind the wall outlet, or in the jumble of wires inside the E-Cat machine. Misconnections involving the earth and neutral wire are also possible. According to a report issued by the Australian Skeptics, Bryce found that in all six published tests of the E-Cat up to July — every test in which excess power production was directly measured — the setup was such that a misconnected earth lead (the wire that is usually grounded in an electric circuit) could have been funneling up to 3 kilowatts of power into the machine's steam generator long after the other wires were turned off. Because there were no power meters measuring the flow of energy in the earth lead, all this energy would seem to be surplus, and would appear as if it were being generated by reactions within the E-Cat itself.
--------------------------------------------------
Update (3/12/12): Δημοσιογραφία του κ...
Δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η συνεισφορά της μαχόμενης δημοσιογραφίας από το θέμα της σύντηξης υδρογόνου-νικελίου...
Σύντηξη στο σπίτι!
Από τον γνωστό ύποπτο του ΒλΗΜΑ Science. Το καλύτερο σχόλιο το έκανε το physicsgg.
Τετάρτη 2 Μαρτίου 2011
Η ενημέρωση στη μπλογκόσφαιρα: Update
Πραγματοποιήθηκε χθές λοιπόν η εκδήλωση "Η ενημέρωση στη μπλογκόσφαιρα: Επανάσταση ή συνέχεια με άλλα μέσα;», που ανέφερα πριν από λίγο καιρό εδώ.
H Ψιλικατζού έχει ανεβάσει στο blog της αυτά που είπε στην ομιλία της, και τα είπε μια χαρά.
H Ψιλικατζού έχει ανεβάσει στο blog της αυτά που είπε στην ομιλία της, και τα είπε μια χαρά.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)